Πηγή: https://www.alfavita.gr/
Η εκπαίδευση επιτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό ρόλο στις ανθρώπινες κοινωνίες, καθώς διαμορφώνει σε μεγάλο βαθμό τους πολίτες του μέλλοντος. Από τα ισχύοντα ελληνικά προγράμματα σπουδών ορίζεται ένα μεγάλο εύρος στόχων που καλείται να καλύψει η εκπαίδευση με κύριο σκοπό την ολοκληρωμένη ανάπτυξη των μαθητών. Συνεπώς, μέσα από την εκπαίδευση κρίνεται απαραίτητη η απόκτηση δεξιοτήτων και γνώσεων, η κοινωνικοποίηση του μαθητή, η ανάπτυξη δεξιοτήτων επικοινωνίας και συνεργασίας, η ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας, η συναισθηματική ανάπτυξη και εν τέλει η διαμόρφωση αξιών (ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ). Όπως, γίνεται αντιληπτό η σύγχρονη εκπαίδευση είναι μια πολυεπίπεδη διαδικασία με πολλές διαφορετικές πτυχές.
Από την άλλη πλευρά η τεχνολογία (Τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας) σημειώνει ταχεία ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια προσφέροντας εργαλεία με εξαιρετικές δυνατότητες. Η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών στη σχολική τάξη επιχειρείται από δραστήριους εκπαιδευτικούς που διερευνούν την καταλληλότερη ένταξή τους, ώστε να πετύχουν τους εκπαιδευτικούς στόχους. Είναι φανερό ότι κεντρική ηγεσία της εκπαίδευσης ολιγωρεί τόσο στην ένταξη της τεχνολογίας, όσο και στη διερεύνηση καινοτομιών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δεν έχουν επιλυθεί θεμελιώδη ζητήματα της εκπαιδευτικής διαδικασίας, όπως η έλλειψη σταθερού προσωπικού, υλικοτεχνικές υποδομές κ.α. Συνεπώς, οι εκπαιδευτικοί σε πολλές περιπτώσεις πρωτοστατούν, ώστε να βελτιώσουν τη ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης, χωρίς απαραίτητα την κατάλληλη στήριξη από την κεντρική ηγεσία της εκπαίδευσης.
Η ένταξη τεχνολογικών καινοτομιών στη σχολική τάξη πρέπει να γίνεται με κριτική διάθεση με σκοπό να υπηρετήσει τους παιδαγωγικούς στόχους. Όπως έχει προταθεί μία τεχνολογική καινοτομία για να εισέλθει στην εκπαιδευτική πράξη θα πρέπει να διερευνάται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια (Παπαδάκης & Φωκίδης, 2019), τα οποία θα παρουσιαστούν στη συνέχεια. Αρχικά, είναι αναγκαίο να εξετάζεται κατά πόσο η τεχνολογική καινοτομία στηρίζει τη βιωματική, ενεργητική και παιγνιώδη μάθηση. Αν προσφέρει στήριξη στη διεκπεραίωση απαιτητικών δραστηριοτήτων-θεμάτων. Σε τι βαθμό στηρίζει την κοινωνική μάθηση, όπως και αν υπάρχουν ευκαιρίες ανάδειξης της διαθεματικότητας. Τέλος, θα πρέπει να διερευνάται η συμβολή της στην ανάπτυξη - στήριξη της συναισθηματικής μάθησης, η οποία έχει εξέχουσα σημασία σύμφωνα με τελευταίες απόψεις (World Economic Forum, 2016˙ Brackett et al., 2019).
Με βάση τα παραπάνω θα διερευνηθεί η αξιοποίηση της κάμερας στην εκπαιδευτική πράξη. Συγκεκριμένα, θα διερευνηθεί η παιδαγωγική αξία της ζωντανής αναμετάδοσης της διδασκαλίας με χρήση κάμερας. Αρχικά, θα γίνει δεκτή η παραδοχή ότι δεν αντιμετωπίζονται υλικοτεχνικά ζητήματα, δηλαδή, το ίντερνετ πομπού και δέκτη λειτουργεί άψογα, ο ήχος από την τάξη μεταφέρεται σε εντέλεια με ένα μικρόφωνο που έχει μόνιμα ο εκπαιδευτικός κοκ. Πρώτον, η ζωντανή αναμετάδοση πραγματοποιείται με τη παθητική συμμετοχή του μαθητή που είναι στο σπίτι, άρα δεν προάγει την ενεργητική, βιωματική ή παιγνιώδη μάθηση. Δεύτερον, ο μαθητής μπορεί να στηριχτεί για την πραγματοποίηση κάποιων δραστηριοτήτων παρακολουθώντας την παράδοση. Όμως με δεδομένο ότι δεν υπάρχει αλληλεπίδραση και ευκαιρίες για ερωτήσεις, δεν είναι δυνατό να ανταποκριθεί σε απαιτητικές δραστηριότητες. Τρίτον, η επικοινωνία, η συνεργασία και γενικότερα η αλληλεπίδραση με την τάξη δεν μπορούν να επιτευχθούν, επομένως, δεν είναι δυνατό η αναμετάδοση να συμβάλλει στην κοινωνική μάθηση. Τέταρτον, η διαθεματικότητα είναι ένα στοιχείο που αφορά την οργάνωση του μαθήματος από τον εκπαιδευτικό, ωστόσο, σε καμιά περίπτωση δε μπορεί να γίνει εμβάθυνση σε αυτή από μια απλή αναμετάδοση. Πέμπτο, ο μαθητής πιθανόν να αισθανθεί απομονωμένος και να δημιουργηθούν αισθήματα άγχους ή αδιαφορίας. Σε καμιά περίπτωση δεν είναι δυνατό να υλοποιηθούν ευκαιρίες συναισθηματικής μάθησης σε μια τέτοια κατάσταση. Επιπρόσθετα, στο σύνολο της τάξης η αίσθηση της παρακολούθησης, θα επηρεάσει τον αυθορμητισμό, την ελευθερία και την αυθεντικότητα της έκφρασης, και εν τέλη τη δημιουργικότητα. Συνεπώς, η συγκεκριμένη λειτουργία της κάμερας στην τάξη κρίνεται κάτι λιγότερο από παιδαγωγικά φτωχή.
Η δυναμική του συγκεκριμένου τεχνολογικού προϊόντος δεν περιορίζεται στην παραπάνω ανάλυση, οπότε θα γίνουν κάποιες προτάσεις για σωστή αξιοποίηση της κάμερας στη διδασκαλία. Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψη τα παραπάνω κριτήρια παιδαγωγικής αξίας, μία κάμερα μπορεί να αξιοποιηθεί με διαφορετικό τρόπο. Μπορεί να προωθήσει τη βιωματική μάθηση, όταν χρησιμοποιείται από τους ίδιους τους μαθητές σε καταστάσεις παρατήρησης και καταγραφής στο πλαίσιο διερευνητικής μάθησης. Είναι δυνατό να αξιοποιηθεί για τη δημιουργία ταινιών μικρού μήκους από τους μαθητές εστιασμένες σε διάφορα θέματα. Υπάρχει η δυνατότητα να χρησιμοποιηθεί σε προγράμματα συναισθηματικής αγωγής, ως υποστηρικτικό μέσο για την καταγραφή και αναγνώριση συναισθημάτων. Επιπλέον, είναι εφικτή η χρήση της στη ζωντανή αναμετάδοση πειραμάτων ή ξεναγήσεων ως μέρος διδασκαλίας, σε περιπτώσεις που δεν το επιτρέπουν οι γεωγραφικές συνθήκες. Επιπρόσθετα, είναι δυνατό χρησιμοποιώντας κάμερα να επιτευχθεί επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών σχολείων, ανταλλαγή απόψεων, ιδεών, κτλ. Όλα τα παραπάνω επιβάλλεται να πραγματοποιηθούν λαμβάνοντας υπόψη διάφορα νομικά ζητήματα, αλλά και αυτά που υπόκεινται στη προστασία προσωπικών δεδομένων.
Συνοψίζοντας, οι δυνατότητες που δίνει η τεχνολογία είναι αναμφισβήτητα μεγάλες. Ωστόσο, το ζητούμενο για μια σχολική τάξη, είναι η ορθή παιδαγωγική τους αξιοποίηση. Είναι εμφανές ότι η αναμετάδοση μιας διδασκαλίας δεν εμφανίζει κάποια σημαντική παιδαγωγική αξία. Αντίθετα, με συστηματική διερεύνηση και με τη σύνταξη μιας συγκεκριμένης στοχοθεσίας γύρω από τη χρήση της κάμερας σε εκπαιδευτικό περιβάλλον, είναι δυνατό να βρεθούν αποδεκτοί παιδαγωγικά τρόποι αξιοποίησής της.
Παπαδάκης Δημήτριος M.Ed. & ΠΕ 70
Βιβλιογραφικές παραπομπές
Ισχύοντα αναλυτικά προγράμματα (ΔΕΠΠΣ-ΑΠΣ). Ανακτήθηκαν από: http://ebooks.edu.gr/new/ps.php
Παπαδάκης Δ. & Φωκίδης. Ε. (2019). Διδασκαλία με drones: Χαράζοντας μονοπάτια στην εκπαιδευτική αξιοποίηση των τεχνολογιών αιχμής. Στο Μ. Οικονομάκου (Eπ.) Εκπαίδευση με χρήση νέων τεχνολογιών 3, Διδασκαλία και μάθηση μέσω φορητών συσκευών: συνέπειες και προκλήσεις για την εκπαίδευση (σελ. 119-131). Αθήνα: Γρηγόρης
Brackett, M. A., Elbertson, N. A., Simmons, D. N., & Stern, R. S. (2019). Implementing Social and Emotional Learning (SEL) in Classrooms and Schools. National Professional Resources, Inc.
World Economic Forum. (2016, March). New vision for education: Fostering social and emotional learning through technology. Geneva: World Economic Forum.
Πηγή: https://www.alfavita.gr/